Toerisme en Reizen
Grote groepen Chinese toeristen met camera’s in de aanslag die in sneltreinvaart alle hoogtepunten van Nederland willen zien; dat is het stereotype wat de meesten zullen hebben van de Chinese toerist. Wat klopt daar nou van? Hoe komen al die toeristen nou bij Nederland terecht en wat kunnen wij daarvan leren?
Ook in China zelf groeit het aantal binnenlandse toeristen. Welke invloed heeft dit op de culturele trekpleisters in China?
Leerdoelen
- Je kunt beschrijven hoe het toerisme in en vanuit China zich heeft ontwikkeld.
- Je kunt weergeven hoe het Chinees toerisme in Nederland zich ontwikkelde.
- Je kunt ‘de’ typische Chinese toerist beschrijven maar ook hoe deze zich in de loop der tijd ontwikkelde.
- Je kunt uitleggen hoe toerisme als soft power instrument gebruikt wordt en wat ‘Rood toerisme’ is.
Ontwikkeling van toerisme in China
China is een land met eeuwenoude reistradities. Zo werd de Zijderoute (link Zijderoute, Geschiedenis) eeuwenlang gebruikt om handelswaar te verkopen, niet alleen in China maar ook ver daarbuiten, en daarmee was het de belangrijkste verbinding tussen oost en west. Maar niet alleen voor de handel werd er gereisd. Zo zorgde de verspreiding van het Boeddhisme in de eerste en tweede eeuw na Christus voor een groep bedevaarders. En keizers reisden om van de natuur te leren, of om ‘vakantie’ te vieren in bijvoorbeeld het zomerpaleis. Ook was reizen voor de rijken een bron van vermaak. Ten tijde van Mao Zedong (link Mao Zedong, Rood China) werd reizen echter beschouwd als iets gevaarlijks. Reizigers konden wel eens een spion zijn en het verlangen om naar het buitenland te gaan, werd gezien als landverraad. Vrijetijdsbesteding werd beschouwd als een burgerlijke activiteit en daarom verboden. China was afgesloten van de buitenwereld. Tot de jaren 80 van de vorige eeuw was het vrijwel onmogelijk voor Chinezen om te reizen buiten het systeem waar je stond geregistreerd. Dit systeem wordt hukou genoemd.
Bij het aantreden van Deng Xiaoping in 1978 slaat China een nieuwe economische koers in, de zogeheten Open Deur Politiek. Het contact met het buitenland werd niet meer tot een minimum beperkt, maar vanwege de handel juist aangemoedigd. Sindsdien is de handel met het buitenland sterk gegroeid en maakt China een enorme economische groei door. Grote aantallen buitenlandse studenten en toeristen kwamen naar China, en steeds meer Chinezen gingen naar het buitenland voor studie en werk. Ook de middenklasse is sindsdien erg gegroeid, en die wil ook op reis. Door de opmars van de Chinese middenklasse, heeft de regering de internationale beperkingen op reizen vereenvoudigd. In 1997 werd reizen naar ADS-landen (Approved Destination Status) als vrijetijdsbesteding erkend en toegestaan. Pas in 2004 kwamen Nederland en andere Schengenlanden op die lijst erbij, en hierdoor werd het gemakkelijker om een visum voor deze landen te krijgen. Sinds 2009 moedigt de Chinese regering het toerisme naar het buitenland erg aan. Dit geldt echter niet voor zakenreizen, om corruptie en verspilling van overheidsgeld te voorkomen. Tegenwoordig zijn er maar weinig bestemmingen die Chinezen niet mogen bezoeken. In 2018 waren er wereldwijd zo’n 150 miljoen Chinese toeristen, zij gaven ruim 217 miljard euro buiten China uit. Wereldwijd groeit het toerisme jaarlijks met ruim tien procent (uitgezonderd het jaar 2020, vanwege de coronacrisis).
Vragen
- Noem drie landen die in 1997 op de ADS lijst stonden. Waarom zouden Chinezen naar deze landen mogen reizen?
- In 2019 kwamen zo’n 380.000 Chinese toeristen naar Nederland. Zoek op welke landen voor Chinese toeristen in de top drie staan om te bezoeken in Europa. Waarom zouden deze bestemmingen in de top drie staan?
Chinese toeristen in Nederland
Je hebt vast wel eens een grote groep Chinese toeristen gezien met hun gids. Deze groepen bestaan vaak uit oudere mensen die voor het eerst in Europa zijn en/of geen of slecht Engels spreken. Veel mensen hebben vooroordelen over deze groepen toeristen, dat ze slechte manieren zouden hebben, veel foto’s maken (en daardoor niet in the moment zijn) en zoveel mogelijk willen doen in zo weinig mogelijk tijd. Daarnaast reizen ook steeds meer Chinese jongeren uit grote steden, die al vaker buiten China hebben gereisd, naar Europa. Ze spreken over het algemeen goed Engels en zoeken op minder bekende plekken unieke ervaringen die ze zelf organiseren.
Artikel Parool over verschillende ‘soorten’ Chinese reizigers.
Vragen
- Lees het krantenartikel van Parool in bovenstaande link. In dit artikel worden verschillende ‘soorten’ Chinese reizigers getypeerd. Welke reizigers zijn er en wat zijn de verschillen tussen deze reizigers volgens het artikel?
- Zijn dit soort verschillen ook te zien tussen groepen Nederlandse/ westerse toeristen?
- Op wat voor toon is dit artikel geschreven? Wat vind je daarvan?
- Chinese toeristen hebben natuurlijk ook een bepaalde reputatie, soms terecht, maar soms ronduit racistisch. In Zweden ontstond een paar jaar geleden een hele discussie en diplomatieke rel over Chinese toeristen naar aanleiding van het programma van de Zweedse Arjan Lubach. Bekijk het filmpje (9:50 min).
- Bekijk het vervolg van het filmpje (7:20 min). Hoe is er door de Chinese bevolking op het filmpje gereageerd? Kun je verklaren waarom dit zo is? Wat vind je daarvan en wat vind je van de reactie van de presentator?
De Zaanse Schans
De meeste toeristen komen rond Chinees nieuwjaar, de zomervakantie en andere vrije dagen. Vaak kiezen zij ervoor om tijdens op hun trip naar Europa meer dan één land te bezoeken, omdat het visum dat ze krijgen geldig is voor alle Schengenlanden én het plannen van een reis naar Europa over het algemeen meer tijd kost dan naar andere landen in Azië. Gemiddeld bezochten Chinese reizigers in 2018 dan ook 2,7 landen per reis.
Amsterdam en Zaanse Schans zijn plekken die graag worden aangedaan door Chinese toeristen. Een andere populaire plek is Giethoorn. Het dorp is pittoresk en doordat er grachten zijn in plaats van wegen is het voor velen een unieke ervaring en wordt het soms ‘het Venetië van Nederland’ genoemd. Tegenwoordig werken er door de grote hoeveelheid Chinese toeristen veel mensen in Giethoorn die ook Chinees spreken. Een mooie documentaire over het Chinees toerisme in Giethoorn is Ni Hao Holland (2015).
Vragen
- Bekijk de documentaire Ni Hao Holland (23 minuten). Hoe gaan de lokale bewoners om met het stijgend aantal Chinese toeristen? Welke aanpassingen hebben zij gedaan voor deze toeristen?
- Wat wordt door de Chinese toerist uit de documentaire gezien als authentiek Nederland en in hoeverre staat dit beeld af van de werkelijkheid? Wat is hun mening hierover?
Ook shoppen mag niet ontbreken op het progamma. Zo is de designer outlet in Roermond een zeer populaire bestemming. Dit is vanwege de vele luxeproducten en bekende merken. Luxeproducten hebben in China een veel hogere belasting, dus zijn ze in vergelijking in het buitenland goedkoop. Hetzelfde geldt voor diamanten. Veel winkels spelen in op hun populariteit bij Chinese toeristen door omschrijvingen van Chinese vertalingen te voorzien, of Chinees sprekend personeel in dienst te nemen. Ook accepteren steeds meer winkels Chinese creditcards en Alipay.
Vragen
- Lees de blog over Chinese toeristen in Nederland en het verbeteren van de dienstverlening. Welke tips worden er gegeven om Chinese toeristen meer tegemoet te komen?
- Zoek een plaats/attractie in Nederland die naast Amsterdam, Zaanse Schans, Giethoorn en Roermond een trekpleister voor Chinese toeristen is. Wat doet deze plaats/attractie om het voor de Chinese toeristen makkelijker te maken?
- De meerderheid van de Chinese toeristen reizen in groepsverband, ook in China zelf. Waarom zou dit zo zijn?
Chinese toeristen in eigen land
In China zie je iets wat je niet in veel andere landen meemaakt: het buitenlands toerisme wordt geheel overschaduwd door het binnenlands toerisme. De economische ontwikkeling na 1978 zorgde ervoor dat het (binnenlands) toerisme enorm is toegenomen. De groei van het toerisme zorgde voor zo’n 9% meer werkgelegenheid voor de beroepsbevolking. In de jaren negentig heeft de Chinese overheid ook een aantal beleidsmaatregelen ontwikkeld om het binnenlands reizen te stimuleren. Zo wees de Chinese overheid in 1998 toerisme aan als “speciaal groeigebied in de binnenlandse economie” en kreeg de bevolking meer vakantiedagen. Sindsdien is het aantal binnenlandse toeristen alleen maar toegenomen. Maar economische redenen zijn niet de enige beweegredenen waarom de Chinese overheid toerisme tot een pijler van zijn ontwikkelingspolitiek heeft gemaakt. Toerisme dient ook politieke en culturele doeleinden en wordt gezien als een middel om nationale trots aan te wakkeren. Patriotisme samen met de Confucianistische waarden als de harmonieuze samenleving en educatie als belangrijk doel, zijn belangrijke ingrediënten om de bevolking voor de CCP te winnen – toerisme als soft power instrument. De ontwikkeling van het hedendaagse toerisme in China wordt dus beïnvloed door economische, politieke en culturele aspecten.
Vraag
- Bekijk de volgende foto en leg dan uit wat ‘Rood toerisme’ is. Zoek uit wat de Top 5 van ‘red tourism in China’ (zoekterm Google) is. Historische plekken worden aantrekkelijk gemaakt met elementen uit de entertainment industrie. Wat is jouw mening hierover?
Beeldengroep in Yan’an – eindpunt van de Lange Mars in 1937 van Mao Zedong en zijn medestrijders (bron: Tripadvisor).
- Lees deze blog over Chinese toeristen in China. Hoe worden deze toeristen omschreven? Welke verschillen worden tussen westerse en Chinese toeristen genoemd?
- Vanuit welke invalshoek is dit artikel geschreven? Wat vind je daarvan?
Gouden week
In China staan de vakanties rond Chinees Nieuwjaar, 1 mei en 1 oktober bekend als de ‘gouden weken’. Miljoenen Chinezen zijn dan vrij en gaan op reis.
Ken je het spreekwoord 不到长城非好汉？
Rechts: Toeristen op de Grote Muur (bron: pixabay.com)
Opdracht reisbranche
Je gaat werken in de reisbranche. Maak een programma voor een groep van 30 Chinese toeristen die Nederland willen zien in drie dagen. Zorg voor een verblijf, vervoer, alle bezienswaardigheden, ontbijt, lunch en diner. Stel ook een handige handleiding op voor jouw groep waarop ze moeten letten als ze in Nederland zijn. Presenteer jouw programma kort in het Chinees.
Opdracht Massatoerisme en Europa
De schrijver neemt zijn intrek in het illustere maar in verval geraakte Grand Hotel Europa om te overdenken waar het is misgegaan met Clio, op wie hij in Genua verliefd is geworden en met wie hij in Venetië is gaan wonen. Hij reconstrueert het meeslepende verhaal van liefde in tijden van massatoerisme, van hun reizen naar Malta, Palmaria, Portovenere en de Cinque Terre en hun spannende zoektocht naar het laatste schilderij van Caravaggio. Intussen vat hij een fascinatie op voor de mysteries van Grand Hotel Europa en raakt hij steeds meer betrokken bij het wedervaren van de memorabele personages die het bevolken en die uit een eleganter tijdperk lijken te stammen, terwijl de globalisering ook op die schijnbaar in de tijd gestolde plek om zich heen begint te grijpen.
Grand Hotel Europa is de grote roman van Ilja Leonard Pfeijffer over het oude continent, waar zoveel verleden is dat er voor toekomst geen plek meer is en waar het meest reële toekomstperspectief geboden wordt door de exploitatie van dat verleden in de vorm van toerisme. (Flaptekst)
Op Scholieren.com wordt het boek aanbevolen voor heel goede lezers van vooral VWO. ‘Je literatuurlijst krijgt daardoor heel wat meerwaarde …’ Hier valt een mooie combinatie te maken met je literatuurlijst voor het vak Nederlands!
- Je doet onderzoek naar massatoerisme en de rol van Europa, in samenhang met de recente groei van Chinees toerisme en investeringen. Hieronder worden een viertal bronnen aanbevolen, maar je bent vrij zelf meer onderzoek te doen.
- Schrijf een essay (700 -1.000 woorden) waarin je een of meer van de volgende vragen behandelt.
- ‘Toerisme vernietigt datgene waardoor het wordt aangetrokken’ zegt Patelski. De Chinezen die het hotel letterlijk overnamen (als investeerder en als toerist) zullen het unieke karakter hiervan vernietigen, of zorgen zij juist dat het hotel kan blijven bestaan?
- Is het toerisme een vloek of een zegen? Is het goed dat tegenwoordig eigenlijk iedereen eigenlijk overal heen kan?
- Wat zegt Patelski over de aantallen Chinezen die naar Europa zullen komen? Wat zijn de voor- en nadelen hiervan? Beschouw dit vanuit verschillende invalshoeken (Europa, de Chinezen). Wat is jouw mening hierover?
- Hoe zie jij de toekomst van Europa? Heeft Europa wel toekomst of heeft ons continent alleen nog maar een verleden? (‘De toekomst van Europa is het Europa dat nu al een realiteit is. Europa is het recreatiegebied voor de rest van de wereld’ zegt een van de personages in het boek).
Bronnen
- Bekijk de boekbespreking van Floris (7:17 min).
- Vervolgens bekijk je het fragment waarin Ilja Pfeijffer op VRT over zijn boek vertelt (13:41 min).
- Lees het interview met de Amsterdamse ambtenaar van Tiggelen over massatoerisme in Amsterdam (Grand Hotel Europa, blz. 305 – 314).
- Lees hoofdstuk twintig ‘De tuin van de wereld’ waarin Patelski de geschiedenis van het massatoerisme uit de doeken doet (Grand Hotel Europa, blz. 443 – 455).
Literatuur tip
Sanmao, Berichten uit de Sahara. Vert. Annelous Stiggelbout. Atlas Contact, 2019. Niet over China, maar wel reizen door de ogen van de beroemdste Chinese schrijfster van de 20e eeuw, die generaties Taiwanese en Chinese lezers inspireert (384 blz.).
Verder lezen
- Garrie van Pinxteren en Frank Pieke, Nederland door Chinese ogen, van groepstoerist tot internetjournalist. Hoofdstuk 6: Toeristen: exotisch Nederland.
- Dr. Dieneke Koerts en Professor Stephan Landsberger, Toerisme in China: een historisch perspectief.
- McKinsey, Vier mythes over Chinese toeristen .
Verder kijken
- How to be a Chinese Tourist, Documentaire over Chinese toeristen in Parijs (25 minuten).