Artificial Intelligence

Zelfrijdende auto’s, een winkel waarbij je betaalt met gezichtsherkenning en een mandje dat bijhoudt wat jij wil of een virtuele docent in de klas? Dankzij AI (Artificial Intelligence) is dit in China geen science fiction meer. Wat wil China bereiken met kunstmatige intelligentie en hoe komt het dat China er zo succesvol in is?

Leerdoelen

Je begrijpt in grote lijn wat AI is.
Je kunt uitleggen waarom AI in China zo groot is en waarom het een groeiende sector is.
Je kunt uitleggen wat de verschillen in denkwijze over AI in Nederland en China zijn.

Wat is AI?
Artificial Intelligence ofwel kunstmatige intelligentie speelt een steeds grotere rol in de hedendaagse samenleving. AI is een computerwetenschap die zich lastig laat samenvatten. Binnen de kunstmatige intelligentie maakt men onderscheid tussen General AI en Narrow AI. Vooralsnog beschikt men alleen over de kennis om Narrow AI systemen te ontwerpen: dit zijn AI-systemen die precies die taken doen waarvoor ze zijn bedacht. Voorbeelden hiervan zijn schaakcomputers, chatbots en gezichtsherkenningstechnologie. General AI is iets voor de toekomst: dit zijn namelijk computers die dezelfde capaciteiten hebben als een mens!

AI in China
In China is technologie en met name AI een zeer hard groeiende sector: Chinese techbedrijven concurreren op internationaal niveau en doen in sommige gevallen niet onder voor Sillicon Valley. Voorbeelden van grote Chinese techbedrijven zijn Alibaba, Tencent, Huawei, Baidu, ANT en Lenovo. Interessant is dat China, in tegenstelling tot de Verenigde Staten, een veel kortere geschiedenis in AI-technologie kent. De term AI werd meer dan 50 jaar geleden voor het eerst gebruikt maar werd pas verder ontwikkeld door de komst van Google en andere Amerikaanse technologiereuzen. Hoewel de Chinese overheid al voor 2015 besloot niet langer alleen de ‘fabriek van de wereld’ te zijn maar leidend te worden in high tech sectoren: halfgeleiders, IT, robotica, farma, luchtvaart- en auto-industrie, haakte het land pas in 2016 echt aan bij de ontwikkeling van AI-technologie. Dit was volgens AI-wetenschapper en voormalig CEO van Google China – Kai-Fu Lee – opvallend genoeg te danken aan het online-wereldkampioenshap Go. Go stond bekend als een spel dat, in tegenstelling tot schaken, niet door een computer met rekenkracht van mensen te winnen was.

Dit veranderede in 2016 door de inzet van neurale netwerken, dit zijn computersystemen die gebaseerd zijn op de werking van de hersenen van de mens. Door deze neurale netwerken miljoenen wedstrijden Go te laten analyseren zorgde Google Deep Mind ervoor dat 280 miljoen Chinezen op televisie zagen hoe de computer de wereldkampioen Go versloeg.

Vanaf dat moment was China ook op het gebied van AI wakker: de overheid investeerde miljarden in universiteiten en bedrijven die kunstmatige intelligentie wilden omarmen. Met een enorme snelheid werden er zogenaamde incubators opgericht: bedrijven die startups begeleiden en ondersteunen om hun technologische producten en diensten op de markt de brengen. Chinese wetenschappers maakten gretig gebruik van de beschikbare kennis van westerse onderzoekers en waren mede daardoor in korte tijd zelf ook klaar om AI verder te ontwikkelen.

Verschillend onderzoek heeft aangetoond dat China in staat is geweest de technologische achterstand volledig in te halen en een belangrijke speler voor de toekomst is. Dit is precies in lijn met de doelstelling van China die met AI en AI gerelateerde industrie op gebieden als software, hardware, intelligente robotica en voertuigen, virtual reality en augmented reality* in 2030 wereldleider wil zijn. In 2020 bleek China al de wereldwijde nummer 1 in AI octrooien, in AI research papers en in AI durf kapitaal te zijn.

* aangevulde werkelijkheid is een beeld van de werkelijkheid waaraan elementen worden toegevoegd door een computer, vaak met een QR code.

Vraag

Bekijk deze filmpjes van een tour over de campus van Baidu en Xiaomi.

Wat valt je op?
Zoek zelf informatie over en een filmpje van een Nederlands en een Amerikaans tech-bedrijf
Welke verschillen zie je tussen China, Nederland en Amerika?

Het Chinese AI succes
China is in staat is geweest de technologische achterstand volledig in te halen en heeft laten zien dat het een belangrijke speler in de toekomst zal zijn. Waarom is juist China zo succesvol in AI? Volgens kenners beschikt een AI-supermacht over vier kenmerken: een overvloed aan data, ambitieuze ondernemers, kwalitatief hoog onderwijs en een overheid die AI-ontwikkelingen omarmt in plaats van tegenwerkt. China lijkt aan veel van deze kenmerken te voldoen.

Ten eerste is de rol van de Chinese overheid essentieel: met de ambitie om wereldleider in AI te worden, wordt de ontwikkeling ervan gemaximaliseerd. Behalve de vele miljarden die AI de Chinese economie kan opleveren, wil China met AI maatschappelijke problemen en uitdagingen helpen op te lossen. China hoopt met AI slimme verbeteringen op het gebied van zorg, milieu, onderwijs, veiligheid en contra-terrorisme door te voeren. Hierbij kun je denken aan service-robots, gezichtsherkenningstechnologie (doorklik Technologisch Ontwikkeling), en slimme elektrische voertuigen. Vaak hebben deze toepassingen een dual-use functie: zo wordt gezichtsherkenning door ondersteuning van big data ingezet tegen het terrorisme in de autonome regio Xinjiang. Slimme voertuigen en robots dragen bij aan bijvoorbeeld verkeersveiligheid.

Ambitieuze start ups die aan bovenstaande doelen kunnen bijdragen worden In China met wetgeving en kapitaal gesteund. Opvallend is het werkethos van Chinese ondernemers en werknemers, die bereid zijn om dag en nacht door te werken om concurrentie voor te blijven. Alle beschikbare uren in het bedrijf stoppen is in de Chinese ondernemingswereld vaak de norm. Voorbeelden van Chinese AI startups zijn Yitu Technology, leider op het gebied van gezichtsherkenning, Megvii en SenseTime. Onderstaande afbeelding laat het aantal AI-bedrijven in een aantal landen zien (2018).

Big Data in China
Een andere zeer belangrijke factor is Big Data: China heeft de beschikking over eindeloos veel data (= gegevens). Deze data is tegenwoordig de basis van AI succes omdat je alleen met voldoende data de beste toepassingen kan maken. China heeft zoveel data omdat de privacywetgeving heel anders is dan in westerse landen en er zijn veel meer gegevens van burgers toegankelijk voor de regering. Dit betekent dat bedrijven en de overheid makkelijk data kunnen verzamelen (zie Technologische Ontwikkeling).

Hoewel andere landen dan China ook goed zijn in het verzamelen van Big Data en online gegevens, staat daar de echte wereld nog vaak ongelofelijk ver af van de online wereld. In China is het ondertussen de normaalste zaak om bijvoorbeeld op straat alles te regelen met je smartphone. Wil je een deelfiets? Scan een QR-code. Betalen? Met een QR-code. Reservering bevestigen? QR-code. Deelfietsmerk MoBike verzamelde op basis van alle verhuurde ritjes in 2017 al 22 miljoen terabyte aan data. Met zoveel data worden bedrijven slimmer en krijgen zij een kennisvoorsprong op (westerse) concurrenten. Wat betreft onderwijs heeft China nog altijd te maken met minder hoogopgeleide IT- specialisten dan in Europa en Amerika. Dit gat in opleidingsniveau probeerde men te dichten door kinderen al op jonge leeftijd in aanraking met AI te laten komen. Over AI in het onderwijs lees je hier later meer. Ten slotte is er steeds meer internationale samenwerking. Ondanks de handelsoorlog met de Verenigde Staten vinden Chinese en westerse tech-bedrijven elkaar in de groeiende ontwikkeling van AI. Het Chinese Xiaomi, ook wel het Apple van China genoemd, is bijvoorbeeld een duurzame AI samenwerking met Microsoft aangegaan. Een Nederlands voorbeeld is de samenwerking tussen de twee Amsterdamse universiteiten met het Chinese Huawei waarbij Huawei een paar miljoen in het Nederlandse dreams-lab investeerde.

Robotica, E-commerce en drones
Een van de meest zichtbare toepassing van AI is de robotica. Met name in de zorg maar ook in de e-commerce (online verkoop) wordt hier wereldwijd steeds meer gebruik van gemaakt en onderzoek naar gedaan. Hierbij moet je denken aan gepersonaliseerd shoppen en chatbots maar ook aan AI-applicaties die het mogelijk maken om efficiënter dan een mens te kunnen winkelen. Deze applicaties zorgen, dankzij data sets die worden gecombineerd met AI, voor een shopbeleving waarbij bedrijven als het ware de gedachten van de klanten lezen en daar direct op inspelen.

Waar je in Nederland nog altijd minimaal een dag op een pakketje moet wachten, gaat in China de ontwikkeling van e-commerce veel sneller. Zo zijn er veel meer winkels waar je op een heel andere manier shopt dan in Nederland, zoals de Alibaba He-ma conceptstore. Deze door AI ondersteunde snelgroeiende winkelketen heeft meer dan 65 vestigingen in China. Volgens Alibaba is deze concept store een kijkje in de toekomst van het moderne shoppen.

Crazy Jack

Jack Ma, de oprichter van internetbedrijf Alibaba staat bekend als een echte visionair en als bijzonder slim. Hij wordt ook wel gezien als een beetje gek maar dat beschouwt hij zelf als een compliment. Onder het mom ”ik ben wel gek maar niet dom” wist hij als jonge leraar Engels door een bijbaantje als toeristengids contact te leggen met buitenlandse reizigers. Hij begon met hen ideeën uit wisselen en mede hierdoor zag hij het potentieel van het internet in China. In 1999 startte hij met wat vrienden een klein bedrijfje in een appartementje in Hangzhou. De kracht van Ma zit in zijn lef en kennis van de Chinese samenleving: hij keek veel naar Amerika en durfde het aan om met Amerikaanse bedrijven te concurreren in plaats van zich alleen op China te richten. Daarnaast geloofde hij dat een multi-aanbod binnen één website de Chinese burger veel meer kon bieden dan allerlei verschillende sites. Door deze aanpak groeide het kleine bedrijfje tot de internationale techreus Alibaba en werd Ma miljardair.

Vraag

Bekijk dit filmpje van de Alibaba He-ma conceptstore. Kun jij je voorstellen dat het voorbeeld van Alibaba inderdaad de toekomst is? Zou je dat ook willen? Leg uit met argumenten.

AI heeft ook invloed op de logistiek die gepaard gaat met online shoppen. China’s grootste geautomatiseerde magazijn Cainiao maakt deel van het Future Park. Dit is een complex van 160.000m2 dat gerund wordt door het internet, big data en AI. Dit dient tegenwoordig niet alleen als voorbeeld voor logistiek in China, ook grote westerse bedrijven hebben dit idee overgenomen.

Naast commerciële robots produceert China veel industriële robots.

In deze techniek is China geen marktleider maar door uitruil van kennis en samenwerking met Japanse en Europese bedrijven, die over de meest geavanceerde technologie beschikken, groeit deze industrie heel hard, met name op het gebied van de slimme auto technologie waarbij ook veel gebruik wordt gemaakt van AI. Zo worden er in China steeds meer zelfrijdende auto’s ontworpen en geproduceerd en zijn er in verschillende Chinese steden experimenten met zelfrijdende taxi’s.

Tenslotte is China de grootste fabrikant van drones. Steeds vaker wordt onderzocht hoe AI kan drones kan verbeteren en toepassingen ervan kan vergroten.

Vraag

Zoek op internet minimaal drie verschillende voorbeelden van drone gebruik in China. Eén van deze voorbeelden moet een AI gestuurde drone zijn.

Beschrijf van elk voorbeeld wat deze drones kunnen en met welk doel ze in het voorbeeld worden gebruikt.
Benoem bij elk voorbeeld de voordelen en nadelen die jij ziet bij dit gebruik van drones.

AI in zorg en gezondheid
Een knuffelrobot voor demente mensen is vaak het eerste waar je aan denkt bij het gebruik van robots in de zorg. In combinatie met AI kunnen robots echter nog veel meer betekenen voor de gezondheidszorg. Dit bewees China tijdens de Covid-19 pandemie in 2020. Door een slimme combinatie van AI, robots en drones heeft China de spreiding van het virus redelijk kunnen indammen. Aangezien dit de eerste grote epidemie in tijden van AI is, maken overheden en bedrijven in China, maar ook daarbuiten, graag gebruik van AI.

Voorbeelden van AI toepassingen die China inzet zijn automatische temperatuurmetingen in mensenmassa’s, slimme drones, gezichtsherkenning en voorspellende modellen. Zo werden er robots ingezet om medisch personeel te helpen om medicijnen rond te brengen zonder dat zij in contact hoefden te komen met besmette patiënten. Daarnaast zijn er in China drones ontwikkeld die, uitgerust zijn met megafoons, de straten patrouilleren en mensen zonder gezichtsmasker waarschuwen er snel eentje op te zetten. Ook zijn er drones ingezet om openbare ruimtes te desinfecteren en om mensen in quarantaine voedsel en medicijnen te bezorgen

AI onderwijs
In China wordt er steeds meer onderzoek gedaan naar manieren waarop AI het onderwijs kan helpen. Hierbij moet je denken aan experimenten met AI zowel binnen als buiten het klaslokaal. Er zijn grote Chinese onderwijsbedrijven die veel geld investeren in de ontwikkeling van nieuwe AI toepassingen. Een heel belangrijke ontwikkeling waar China mee bezig is staat bekend als “co-teaching”. Hierbij heeft een klas twee docenten: een echte leraar in de klas en een virtuele docent (een animatie van een docent) op het smartboard. Via een spraakherkennings-programma kunnen de docenten horen of de leerlingen in de taalles de woorden goed uitspreken en op basis daarvan leerlingen complimenteren of juist extra begeleiding geven. Op sommige scholen werkt dit systeem ook voor leerlingen die thuis aan het leren zijn. Vragen over het huiswerk kunnen dan via videochat aan de virtuele docent gesteld worden. Daarnaast zijn er experimenten waarbij er via camera’s gemeten wordt of leerlingen de les goed kunnen volgen. De Chinese overheid heeft bovendien besloten dat leerlingen meer moeten leren over AI waardoor het op veel scholen ook als schoolvak gegeven wordt.

Ethische vraagstukken
AI lijkt eindeloze mogelijkheden te bieden en China is het land dat klaar staat om deze mogelijkheden aan te grijpen. In Europa ligt dit anders en dat heeft vooral te maken met ethiek. Zoals eerder genoemd kent China een heel andere privacy wet dan bijvoorbeeld Nederland. Het is in China de normaalste zaak om gegevens van burgers te verzamelen, of het nu gaat om medische gegevens of persoonlijke voorkeuren. Zo hangen er overal camera’s, ook op scholen en in de klaslokalen. Door die cameragegevens kan er data verzameld worden die voor AI toepassingen in het onderwijs wordt gebruikt. Heel veel Chinese burgers hebben hier totaal geen probleem mee. Zij zien in China’s technologische vooruitgang juist kansen voor de verbetering van zorg, onderwijs en een bloei van de kenniseconomie. In een land als Nederland wordt hier anders tegenaan gekeken en zijn er vragen over veiligheid. Tegelijkertijd zijn de gegevens van veel Nederlandse burgers ook niet zo goed beschermd: denk maar eens aan de gegevens die Facebook, Whatsapp, Amazon, Google en Apple van ons verzamelen…

Vraag

Bekijk dit filmpje (5:42 min) van de Wall Street Journal over een Chinees experiment met AI op school. Het betreft echt een experiment en het is dus zeker niet het nieuwe normaal in China.
- Welke voorbeelden van AI zie je terug in het filmpje?
- Welke functie hebben deze voorbeelden?
- Welke voordelen bieden ze?
- Hoe reageren de leerlingen en ouders?
- In het filmpje worden ook nadelen en zorgen uitgesproken over dit AI experiment op school. Ben jij het hiermee eens, leg uit waarom wel/niet.

Opdracht Onderwijs en AI

Situatie: Je bent gevraagd deel te nemen aan een jongeren-denktank voor de Nederlandse regering. De regering heeft gezien dat China veel gebruik maakt van AI in de samenleving en wil weten hoe jongeren het gebruik van AI in het onderwijs van de toekomt zien. Schrijf een voorstel voor het Nederlandse middelbare onderwijs en laat je daarbij inspireren door Chinese voorbeelden van AI.

Bedenk minimaal zes toepassingen van AI voor het Nederlandse onderwijs, deels geïnspireerd op Chinese AI. Wees ook creatief: je mag ook niet-bestaande AI-opties bedenken en beschrijven. Leg uit hoe AI wordt toegepast en wat de voordelen voor het onderwijs zullen zijn.
Denk goed na over de uitvoerbaarheid van je ideeën met betrekking tot privacy en ethiek. Onderbouw je voorstel ook op dit terrein.
Ondersteun je voorstel met fotomateriaal, tekeningen etc.

Literatuur tip

Liu Cixin, Three Bodies (triologie): The Three-Body Problem; The Dark Forest; Death’s End (2014).
Hao Jingfang, Folding Beijing (2016).

Verder lezen

Lee Kai-fu, AI Superpowers: China, Silicon Valley and the New World Order (2018).
e-books China Talk 1-5 van Ed Sander, artikelen over digitaal China.
SupChina van Jeremy Goldkorn, nieuwsbrief en website over tal van onderwerpen, o.a. technologie.

Verder kijken

Documentaire Crocodile in the Yangtze: The Alibaba Story (2012).